Laat ik het om te beginnen dicht bij mijn dagelijkse praktijk houden. Je voelt aan álles dat het systeem van ruimtelijke ordening en het systeem van de overheid onder druk staan. Het begint al bij de mensen. Schreeuwende personeelstekorten bij gemeenten, maar ook aan het andere eind van het spectrum: in de bouw en de techniek, daar waar de realisatie vandaan moet komen. Houtje-touwtje doet iedereen zijn best, improviserend probeert iedereen zich onder de druk uit te werken, zich aan afspraken te houden, de moed erin te houden, maar wel met 0 toekomstperspectief dat het als een soort van vanzelf beter wordt.
Stikstofspook
Ondertussen vindt iedereen nog wel steeds dat we in een tijd leven dat alles kan en alles moet. Gewoon doorgaan, want dat is belangrijk voor het kleine of grote geld en dito geluk. We zijn gewend aan verdienen (een klein, maar belangrijk clubje althans) en gewend aan ontwikkeling. Maar (onder andere) het stikstofspook waart door de polder; houtje-touwtje-oplossingen worden hiervoor bedacht door paniekerige bestuurders die zichzelf jaren geleden al in de vingers hebben gesneden. Die oplossingen blijken niet houdbaar, de natuurbeschermers hebben beet en laten niet meer los. Waarom zouden ze ook? Ze worden keer op keer in het gelijk gesteld door de rechters. Dus wat komt er nu terecht van die mooie, dringende plannen?
Niet dat het zonder stikstofprobleem allemaal wel goed gaat met het bouwen hoor. Wolkenkrabbende bouwprijzen verhinderen betaalbare woningen, want daar hebben we toevallig ook nog eens een afgrijselijk groot tekort aan. Bestuurders hebben de woningbouw mondeling al een tijdje in de versnelling staan, maar de praktijk is weerbarstiger dan ooit. Want diezelfde bestuurders hebben ondertussen ook ooit vastgelegd dat groen belangrijk is en water belangrijk is en luisteren naar de buren belangrijk is en parkeren belangrijk is en weet je wat? Dat is het allemaal ook. En het personeel dat er dus niet is mag hier allemaal chocola van maken.
Klimaatactie
En dit alles tegen een achtergrond van de 1,5 graad of welke koers we momenteel dan ook varen. Initiatiefrijk landje zijn we wel hoor, daar ligt het niet aan. De zonnepanelen vliegen het dak op, maar de grote draai maken we nog niet echt met zijn allen als het gaat om klimaat. Het is op wereldschaal toch allemaal maar houtje-touwtje. En dat is geen verwijt aan anderen, want ikzelf heb ook nog flinke stappen daarin te zetten (en meer ook dan alle mensen die nu wél die zwarte platen op het dak hebben liggen). Maar de cijfers zijn nou niet echt superbemoedigend dat het de goede kant op gaat. En zelfs áls je gelooft c.q. ervan overtuigd bent dat klimaatverandering van alle tijden is moet iets in jou toch zeggen dat er best wel één groot verschil is met tienduizend jaar geleden en dat verschil loopt met miljarden op twee benen over deze aarde heen. Op weg naar iets heel vervelends, ben ik bang. Daar moet je wél iets mee.
Something’s gotta give. En ik vrees (je zou het inmiddels bijna zelfs hopen kunnen noemen) dat dit alleen kan gaan gebeuren met een flinke systeemdisruptie. Het neoliberalisme is hardnekkig maar lijkt rijp voor de sloop. Duidelijk is wel: corona kreeg het niet voor elkaar. Welke crisis mag het nu gaan proberen? Die van het klimaat is dus hard op weg om ons bij de lurven en de kladden te grijpen. Of is het toch zoiets banaals als een (derde wereld)oorlog? Juist op deze dagen eigenlijk onvoorstelbaar dat ik het als voorstelbaar neerpen.
Je zou om te beginnen eens hopen dat iemand (of meerdere iemanden) de handschoen nu eens echt oppakt en een goed verhaal neerlegt om de krakende wagens in ieder geval de goede richting in te leiden. Inspiratie, leiderschap, een goed verhaal. Helaas: het is wel kraak, maar geen smaak wat de klok slaat. Goed beschouwd (en dat doe ik) is het armoe troef. En ik weet het zelf ook allemaal niet hoor, het is te groots geworden.
Ach ja, vanavond is het weer “studentenavond” in het dorp. Daar in dat kleine café worden de wereldproblemen tussen twee glazen bier opgelost, voor altijd. Ik verheug me er bijzonder op deze keer.